Elsa Beskow là tác giả và họa sĩ minh họa sách thiếu nhi người Thụy Điển. Bà thường được gọi là 'Beatrix Potter' của bán đảo Scandinavia. Những cuốn sách dành cho trẻ em Thụy Điển nổi tiếng của Elsa Beskow bao gồm Peter in Blueberry Land, Children of the Forest và Pelle's New Suit. Trẻ em Thụy Điển đã lớn lên với những cuốn sách của Elsa Beskow trong hơn 100 năm qua. [i]

***

Elsa Beskow, họ thời con gái là Maartman, sinh ngày 11 tháng 2 năm 1874, mất ngày 30 tháng 6 năm 1953. Trong số những tựa sách nổi tiếng nhất của bà có Tale of the Little Little Old Woman và Aunt Green, Aunt Brown and Aunt Lavender.[ii]

Cô bé Elsa được sinh ra ở Stockholm. Bố cô là doanh nhân Bernt Maartman (1841–1889), họ nội phát tích từ Bergen, Na Uy. Mẹ cô là Augusta Fahlstedt (1850–1915). Elsa là con thứ hai trong gia đình có sáu người con: cô bé có một anh trai, Hans và bốn em gái.[iii]

Elsa lớn lên cùng những câu chuyện cổ tích, và cô bé bắt đầu kể những câu chuyện tự nghĩ ra thậm chí trước khi nói sõi. Cô kể chuyện cho anh trai Hans, cậu bé sẽ giúp em gái tìm ra những từ phù hợp, gợi ý để cô kể thêm nữa. Bà ngoại của Elsa, ngoại Johanna, đã dạy cháu những bài đồng dao, sau này là nguồn cảm hứng cho cuốn sách đầu tay của Elsa, The Tale of the Little, Little Old Woman, xuất bản năm 1897.[iv]

Từ ngày nhỏ, vào mùa xuân và mùa hạ, khi vùng thôn dã Thụy Điển muôn hoa khoe sắc, cô bé Elsa đã ngồi hàng giờ, hí hoáy vẽ cây cối và hoa lá. Thú vẽ vời trông nhàn tản, ít nô nghịch chọc phá khiến các anh chị em gọi cô bằng biệt danh 'Công chúa'. Nhưng cũng nhờ vậy, Elsa có được kiến thức sâu rộng về thực vật và hoa lá, những bức tranh minh họa của cô khi trưởng thành, dù đã chín muồi, nhưng vẫn giữ được cái nhìn thuần khiết và kỳ thú của trẻ em trước thiên nhiên xinh đẹp.[v]

Năm 1889, bố cô qua đời vì bệnh viêm phổi, để lại Elsa khi đó 15 tuổi và các anh chị em của cô cho vợ mình, bà Augusta trong hoàn cảnh tài chính gia đình hoàn toàn khánh kiệt. Bà Augusta đã phải đưa con mình về sống cùng gia đình bên ngoại cùng với những người anh chị chưa kết hôn của mình. Họ đã được gia đình bên ngoại bao bọc. [vi]

Văn học, âm nhạc và nghệ thuật là một phần không khí trong ngôi nhà của họ. Đây cũng là thời kì phong trào nữ quyền tại Thụy Điển phát triển mạnh mẽ, cũng là một giá trị cơ bản mà Elsa được giáo dục. Cô được nuôi dạy về bình đẳng giới, tự do ngôn luận, và phụ nữ cần đứng lên cho lý tưởng của mình. Những giá trị này hiển hiện trong những cuốn sách tranh thiếu nhi của Elsa sau này.[vii]

Bên ngoại, các dì và cậu của Elsa có quan điểm tiến bộ về nuôi dạy và giáo dục, và họ đã mở một trường học nơi trẻ em học thông qua các trò chơi và sự thích thú và tập trung vào việc hiểu những gì chúng đã học. Quan điểm sáng tác của Elsa Beskow dường như đã bắt nguồn từ ấy.  [viii]

***

Từ năm 1892 đến năm 1895 Elsa Beskow học vẽ tại Konstfack, Đại học Nghệ thuật, Thủ công và Thiết kế (sau này được gọi là Tekniska skolan) và chính trong thời gian này cô bắt đầu vẽ cho trẻ em. Những bức vẽ và tác phẩm của Elsa Beskow được tạp chí trẻ em Jultomten (Father Christmas) xuất bản lần đầu tiên vào năm 1894.[ix]

Vào năm 1897, khi Elsa 23 tuổi, cô kết hôn với Nathaniel Beskow (1865-1953), một người cô yêu và hơn cô 9 tuổi. Họ phải lòng nhau khi cả hai đang cùng theo học nghệ thuật - Elsa là người mẫu cho các bức tranh của Nathaniel. Tuy nhiên, Nathaniel Beskow đã đổi hướng và tiếp tục việc học thần học bị gián đoạn của mình. Thay vì làm vợ của một nghệ sĩ đồng nghiệp như cô mong đợi, Elsa Beskow đã trở thành vợ của một tiến sĩ thần học. Họ có với nhau sáu người con trai trong khoảng thời gian từ năm 1899 đến năm 1914, và Elsa Beskow thực sự đã nuôi sống gia đình bằng việc sáng tác và xuất bản những cuốn sách, hầu như mỗi năm một cuốn, vì công việc của Nathaniel Beskow không mang lại nhiều tiền. Cô mô tả cuộc sống hôn nhân của mình là “mỗi năm một cuốn sách khác và mỗi năm một cậu bé”.[x]

Natanael Beskow sau này là một người theo chủ nghĩa hòa bình cấp tiến, là một nhà hoạt động xã hội tích cực. Có lẽ bắt nguồn từ tình yêu và sự trân trọng dành cho vợ, ông tham gia tích cực vào cuộc vận động cho quyền bầu cử của phụ nữ ở Thụy Điển vào năm 1919. Ông là một nhà thương thuyết nổi tiếng của các liên đoàn lao động Thụy Điển. [xi]Đó là một cuộc hôn nhân lâu dài và hạnh phúc, trong số sáu người con trai của họ có nghệ sĩ nổi tiếng Bo Beskow và nhà địa chất Gunnar Beskow.[xii]

Bất hạnh lớn xảy đến khi, con trai út của Elsa Beskow là Dag Beskow qua đời vào năm 1922 ngay trước sinh nhật lần thứ tám trong một tai nạn khi đang trượt băng. Đây là một cú sốc khủng khiếp đối với Elsa, nhưng với sự hỗ trợ của chồng và các con trai, cô đã có thể vượt qua khoảng thời gian đen tối này.[xiii]

Con trai của Elsa Beskow và Nathaniel là Gunnar Beskow (1901-1991) trở thành một tác giả và nhà địa chất. Ông đã làm một công việc đột phá là đặt nền móng cho lập trường quốc gia của Thụy Điển ngày nay về các vấn đề môi trường.[xiv]

Con trai họ Bo Beskow (1906-1989) là một nghệ sĩ và tác giả nổi tiếng. Các tác phẩm của ông là những bức tranh kính phủ lên nhiều nhà thờ Thụy Điển và các bức tường tại trụ sở Liên Hợp Quốc ở New York.[xv]

***

Từ trước khi kết hôn, Elsa đã có sự nghiệp riêng của mình. Từ năm 1894, Elsa bắt đầu cộng tác với tạp chí thiếu nhi Jultomten. Suốt cả sự nghiệp sáng tác của mình, Elsa xuất bản khoảng bốn mươi tựa sách, tự viết lời và tự vẽ tranh cho từng cuốn sách của mình. Các tác phẩm của Elsa là một thế giới nằm giữa đời thực và cổ tích, lũ trẻ gặp gỡ những tiểu tiên và yêu tinh, động vật trò chuyện với con người. Thông điệp của các tác phẩm thể hiện mối quan hệ giữa trẻ em và người lớn, nhấn mạnh vào sự chủ động, độc lập của các em. [xvi]

Cuốn sách đầu tay của Elsa Beskow, The Tale of the Little, Little Old Woman, được phát hành cùng năm cô kết hôn. Tuy nhiên, bước đột phá về doanh thu  của cô đến vào năm 1901 với Peter in Blueberry Land. Đây cũng là cuốn sách đầu tiên được dịch sang tiếng Đức vào năm 1903. Kể từ đó, những cuốn sách tranh bằng tiếng Thụy Điển của Elsa trở nên vô cùng nổi tiếng và đã được dịch sang nhiều thứ tiếng bao gồm Ả Rập, Anh, Pháp, Hà Lan, Nhật Bản và Hàn Quốc.[xvii]  

Thời thơ ấu êm ấm giữa đại gia đình bên ngoại đã truyền cảm hứng cho Elsa viết bộ sách về các 'Dì' của cô: Dì Green, Dì Brown và Dì Lavender (1918), Sinh nhật của Dì Brown (1925), Cuộc phiêu lưu của Peter và Lotta (1929), Con thuyền mới của Bác Blue (1942) và Lễ Giáng sinh của Peter và Lotta (1947).[xviii] Elsa bắt đầu viết những câu chuyện về 'Dì' trong thời gian diễn ra Chiến tranh thế giới thứ nhất. Trong chiến tranh, Elsa Beskow sợ hãi, chán nản và tức giận trước tình trạng của thế giới, và cô đã sử dụng kinh nghiệm và ký ức của mình từ thời thơ ấu với các dì và chú để tạo ra một thế giới bình dị mà cô có thể trốn thoát vào đó.[xix]

Những câu chuyện giản dị, vui tươi, trên nền huyền ảo hiện thực hiện lên một bầu không khí gia đình  hành phúc nơi vùng thôn quê Thụy Điển cuối thế kỉ 19, đầu thế kỉ 20, nổi bật lên là những giá trị gia đình. [xx]

***

Elsa Beskow trở thành một trong những nghệ sĩ vẽ sách thiếu nhi Thụy Điển được biết đến nhiều nhất. Nhiều cuốn sách của bà đã trở thành kinh điển và liên tục được tái bản.[xxi]

Giải thưởng Elsa Beskow được thành lập vào năm 1958 để ghi nhận những họa sĩ minh họa sách tranh Thụy Điển xuất sắc nhất, giải thưởng được trao hàng năm.[xxii]

Nhiều cuốn sách Tranh của Elsa được lấy cảm hứng từ cuộc sống làm mẹ của bà. Các cậu con trai của bà trở thành hình mẫu cho các bức vẽ của bà về trẻ em. Gia đình Elsa Beskow sống trong một biệt thự cổ bằng gỗ ở Djursholm, ngoại ô Stockholm của Thụy Điển. Ngôi nhà có một khu vườn hoang dã rộng lớn mà từ đó Elsa đã lấy cảm hứng cho những hình ảnh tuyệt vời về hoa và thực vật của mình.

Thiên nhiên luôn nổi bật trong sách trang của bà: hoa lá, cỏ cây, động vật và núi non. Elsa Beskow kể những câu chuyện của mình cho con cái và sau này cho những đứa cháu của mình.

Bà tiếp tục viết và vẽ minh họa cho sách ảnh Thụy Điển trong suốt cuộc đời của mình. Bà cũng minh họa sách đánh vần A-B-C và sách bài hát cho các trường học Thụy Điển. Cuốn sách cuối cùng của Elsa Beskow, Röda bussen och gröna bilen, được sản xuất vào năm bà 78 tuổi. Elsa Beskow qua đời vì bệnh ung thư vào năm 1953, hưởng thọ 79 tuổi.

Elsa Beskow đã trở thành họa sĩ minh họa sách dành cho trẻ em được yêu thích nhất của Thụy Điển. Phong cách của Elsa Beskow đã là nguồn cảm hứng cho sách tranh thiếu nhi Thụy Điển trong hơn 50 năm và truyền cảm hứng cho nhiều nghệ sĩ.

Những bức tranh minh họa của bà đưa người đọc trở lại một Thụy Điển bình dị vào đầu thế kỷ 20. Sách của Elsa Beskow vượt qua quốc gia và thời gian và là tác phẩm kinh điển thực sự.

Nhà xuất bản Kim Đồng trân trọng giới thiệu đến bạn đọc Việt Nam bộ sách ngọt ngào “Chuyện kể từ trái tim ấm áp” của Elsa Beskow.

Ảnh:

Tác giả Elsa Beskow

https://www.geni.com/photo/view/5386191862400079517?album_type=photos_of_me&photo_id=6000000109697679964