cart.general.title
Vũ Bằng

Vũ Bằng

 - Vũ Bằng, ấy là niềm “thương nhớ” hoài niệm -

Hơn nửa thế kỷ cầm bút, nhà văn Vũ Bằng đã ghi nhiều dấu ấn độc đáo trên nhiều thể loại, nhất là truyện và ký. Nếu như giai đoạn đầu ký Vũ Bằng nghiêng về tự sự thì sau ông chuyển hướng sang loại ký trữ tình, càng về sau càng giàu chất thơ, định hình một phong cách viết ký độc đáo – ký trữ tình nội cảm – viết về những trải nghiệm máu thịt bằng những cảm xúc hoài niệm da diết, nồng nàn đến đắm đuối.

Nhà văn, nhà báo Vũ Bằng (sinh ngày 3 tháng 6 năm 1913 – mất ngày7 tháng 4 năm 1984) tên  thật là Nguyễn Đăng Bằng. Các bút danh khác: Tiêu Liêu, Thiên Thư, Lê Tâm, Vạn Lý Trình, Vũ Trường Khanh, Đồ Nam, Hoàng Thị Trâm, Cô Ngã Ngửa, Vật Con… Ông sinh tại Hà Nội, quê gốc làng Lương Ngọc, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương. Vũ Bằng sinh trưởng trong một gia đình làm nghề xuất bản (nhà sách Quảng Thịnh ở Hà Nội). Ông từng học trường trung học Pháp Anbe Xarô. Ông viết báo viết văn từ trước Cách mạng cho nhiều báo như Đông Tây,  Trung Bắc tân văn, Công dân, Ích Hữu, và An Nam tạp chí của Tản Đà. Ông từng là thư ký tòa soạn báo Tiểu thuyết thứ bảy, Phổ thông bán nguyệt san, Vịt đực… [i]

Kháng chiến toàn quốc bùng nổ, (12 – 1946), Vũ Bằng đi tản cư một thời gian, sau đó trở về sống ở Hà Nội bị tạm chiếm. Năm 1954, ông di cư vào Sài Gòn và tiếp tục viết báo, viết văn.  [ii]

Theo một số tư liệu mới công bố, mặc dù sống trong vùng Mỹ ngụy tạm chiếm ở miền Nam, Vũ Bằng vẫn hoạt động tình báo cho Cách mạng Việt Nam. Như vậy, ông là người góp công trong việc giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Ông mất tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Tác phẩm của ông gồm có: Một mình trong đêm tối (tiểu thuyết – 1937), Truyện hai người (tiểu thuyết – 1940), Tội ác và hối hận (tiểu thuyết – 1940), Để cho chàng khỏi khổ (truyện ngắn -1941, Khảo về tiểu thuyết (lý luận phê bình – 1941), Cai (tự truyện – 1940, đã đăng báo, 1944, xuất bản sách), Chớp bể mưa nguồn (tiểu thuyết – sau 1947), Trong đất Hà (phóng sự - 1949), Thư gửi cho người mất tích (tiểu thuyết – 1950) Miếng ngon Hà Nội (1960), Bốn mươi năm nói láo (hồi ký – 1969), Thương nhớ mười hai (tùy bút, bút ký – 1972) và một số tác phẩm viết ở Sài Gòn từ sau 1954, chủ yếu là truyện ngắn, tùy bút, bút ký (Mê chữ, Con dấu hóa, Món lạ miền Nam). [iii]

Ngoài ra, Vũ Bằng còn dịch một số tác phẩm văn học nước ngoài.

Vũ Bằng hoạt động văn học từ khá sớm, ông đã xem viết văn làm báo là nghề của mình. Chính vì như vậy mà trong đời sống văn chương báo chí đương thời, Vũ Bằng là người tài năng và hoạt động sôi nổi bậc nhất. Khi 16 tuổi ông đã cho xuất bản tác phẩm đầu tay: Lọ văn, tập văn châm biếm. Nhưng sự nghiệp sáng tác của ông mở đầu với tiểu thuyết: Một mình trong đêm tối.

Từ sau 1954, sống ở Sài Gòn, cùng với hoạt động báo chí, ông sáng tác văn học đều đặn. Hai tác phẩm tiêu biểu, hấp dẫn nhất của Vũ Bằng là tập hồi ký Bốn mươi năm nói láo và tập tùy bút, bút ký Thương nhớ mười hai. Từ sau khi di cư vào Nam, trong hoàn cảnh đất nước cắt chia, Vũ Bằng vẫn luôn hướng vọng về đất Bắc, quê hương và Hà Nội.

Tập tùy bút Thương nhớ mười hai của ông là một sự giãi bày nỗi nhớ thương khắc khoải, tình yêu chân thành, thiết  tha với quê hương miền Bắc. Chính tình cảm thiết tha đã tạo nên linh hồn và sức hấp dẫn của Thương nhớ mười hai. Bao hàm trong đó là tình cảm gia đình truyền thống, đậm đà và cả một “bầu không khí” văn hóa Việt Nam độc đáo với những cỏ hoa  thảo mộc đồi thay theo thời tiết bốn mùa, với những phong tục cổ truyền, những thú chơi sành điệu, thanh lịch của người Hà Nội. Tác phẩm đã để lại một giá trị tư liệu quý giá. [iv]

Miếng ngon Hà Nội là cuốn sách nói về văn hóa ẩm thực Thủ đô mang tính văn chương lịch lãm và mênh mang một tình yêu khôn nguôi dành cho đất Hà thành. Bạn đọc không chỉ cảm nhận được ở đây nghệ thuật ẩm thực của người Thủ đô nghìn năm văn hiến mà còn thấy những tâm sự sâu lắng, hoài niệm thiết tha của người con xa Hà Nội. Tiếp nối Miếng ngon Hà Nội đại diện cho ẩm thực Bắc truyền thống thì Món lạ miền Nam là tác phẩm kể về món ăn của Nam Bộ đầy giản dị và chân chất, mộc mạc.

Hai cuốn sách trên là một trong những bước đi kỳ lạ nhất của Vũ Bằng khi ông lại chọn viết về đề tài ẩm thực nhưng nhờ nó mà bạn đọc mọi miền có thể đến gần hơn với nhau bằng văn hóa và nhà văn đã đưa ra một cái nhìn bao quát về vẻ đẹp truyền thống của Việt Nam.

Nhà văn Vũ Bằng được Nhà nước truy tặng Huân chương kháng chiến hạng Nhất, Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2007 cho cụm Vũ Bằng Toàn tập để ghi nhận cho những cống hiến lớn của tác giả.

                                                                                                                 Thành Sơn

 


[i] Mai Hương (Từ điển tác giả tác phẩm văn học Việt Nam dùng cho nhà trường  - NXB Đại học Sư phạm Hà Nội)

[ii] Mai Hương (Từ điển tác giả tác phẩm văn học Việt Nam dùng cho nhà trường  - NXB Đại học Sư phạm Hà Nội)

[iii] Mai Hương (Từ điển tác giả tác phẩm văn học Việt Nam dùng cho nhà trường  - NXB Đại học Sư phạm Hà Nội)

[iv] Mai Hương (Từ điển tác giả tác phẩm văn học Việt Nam dùng cho nhà trường  - NXB Đại học Sư phạm Hà Nội)

 

Tác phẩm của Vũ Bằng